Prosedürel Hafıza / İşlemsel Hafıza Nedir? (Procedural Memory)
Prosedürel Hafıza Nedir / İşlemsel Hafıza Nedir – Hafıza tanımları 1970’li yılların başında şekillenmiştir. Uzun süreli hafızanın temel olarak iki farklı bölümden oluştuğu fikri ilk olarak Kanadalı Bilim Adamı Dr. Endel Tulving tarafından 1972 yılında ortaya atılmıştır. Bilimsel çevrelerce kabul gören bu görüşe göre uzun süreli hafıza “Bildirilebilen Hafıza” ve “Bildirilemeyen Hafıza” olarak ikiye ayrılmıştır.
Bunlardan “Bildirilemeyen Hafıza” veya diğer adıyla “Örtük Hafıza” da kendi içinde “Prosedürel Hafıza / İşlemsel Hafıza”, “Çağrışımsal Hazırlama (Priming)” ve “Klasik Koşullanma / Klasik Şartlanma” olarak üçe ayrılmaktadır.
Özet olarak “İşlemsel Hafıza” veya diğer adıyla “Prosedürel Bellek (Procedural Memory)”, uzun süreli hafıza türünden biri olan “Bildirilemeyen Hafıza (Nondeclarative Memory)” veya diğer adıyla “Örtük Hafızanın (Implicit Memory)” üç bileşeninden sadece biridir.
Bu yazıda “Prosedürel Hafıza” veya diğer bir adıyla “İşlemsel Hafıza” yakından incelenecektir.
İşlemsel Hafıza / Prosedürel Hafıza Nedir?
“İşlemsel Hafıza” olarak da adlandırılan “Prosedürel Hafıza“, farklı eylem ve becerilerin motor hareketlerle nasıl gerçekleştirileceğini içeren uzun süreli “Bildirilemeyen Hafıza” türlerinden biridir. Bir başka ifadeyle, belirli şeylerin motor hareketlerle nasıl yapılacağının hafızasıdır.
Bazı beceriler o konuyla ilgili kitaplar okuyarak veya o konuyla ilgili eğitim videoları izleyerek öğrenilemez veya edinilemez. Araba sürmek, bisiklete binmek, ayakkabı bağcıklarını bağlamak ve dans etmek gibi beceriler çok egzersiz ve uygulamayla elde edilen davranışsal olarak otomatikleşen motor hareketlerde geliştirilen prosedürel hafıza örnekleridir.
Bir basketbol oyuncusunun çok egzersizle potaya isabetli şut atma işlemi beyinde otomatikleşmiş motor hareketlerle ilgili bir hafızadır. Oyuncu bunu nasıl yaptığını size “bildiremez“, sadece yapabildiğini gösterir.
Prosedürel hafıza, yürüme, konuşma ve bisiklet sürme gibi belirli prosedürlerin motor hareketlerle nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin bilgileri depolayan hafızadır. Bu hafıza, motor hareketlerle gerçekleştirdiğimiz süreçlere rehberlik eder ve çoğu zaman bilinçaltı farkındalık seviyesindedir.
İşlemsel Hafıza / Prosedürel Hafıza Örnekleri
- Kayak yapmak,
- Yüzmek,
- Araba sürmek,
- Bisiklete binmek,
- Ayakkabı bağlarını bağlamak,
- Yemek yerken yutkunmak,
- Paten kaymak,
- Piyano, keman vb. müzik aleti çalmak,
- Konuşmak (gramer ve kelime düşünmeden otomatik),
- Sporcuların egzersizle geliştirdikleri otomatik motor beceriler.
Bildirilemeyen Hafızanın diğer türleri olan “Çağrışımsal Hazırlama (Priming)” ve “Klasik Koşullanma / Klasik Şartlanma” için ayrıca aşağıda verilen linklere tıklayabilirsiniz.
Çağrışımsal Hazırlama (Priming) Nedir?
Klasik Koşullanma / Klasik Şartlanma Nedir?
