Yaratıcı Düşünme Oyuncakları Savaşçısı Bay Fayt
Yaratıcı Düşünme Oyuncakları – Yaratıcı düşünme oyuncakları deyince aklınıza çocukluğunuz mu geldi? O zaman inovatif düşünmeyi bilmek lazım. “İnovatif Düşünmek İster misiniz?” başlıklı makaleyi okuduysanız, orada İnovatif düşünme sürecinin “Fikirlerle Oynama” basamağını hatırlayacaksınız. O makaleye bir göz atmanızı isteyeceğim.
Algısal İllüzyon Tehlikesi
Yaratıcı düşünme oyuncakları farklı oyuncaklar. Algınız yanlış çağrışımlar yapmasın. İnovasyon ve yenilikçi fikirleri içeren yaratıcı düşünme oyuncakları sizin de için oldukça tehlikeli olabilir. İnsan, şartlanmaya takılıp kaldığında, faydalı ve yeni bir fikir üretimi konusunda zayıflar. Farklı düşünebilmenin yolu farklı bakış açılarıyla bakmaya ve eleştirel düşünmeye ihtiyaç duyulur. İşte tam burada bir başka bakış açısına ihtiyaç vardır. Bu, genellikle, yakınımızda olan bir insan ya da bize öğretilen bir tekniktir. Bize, “bir de böyle bak!” diyendir.
BAY FAYT Kimdir?
Hiç kimse! Çünkü, bu basamakta çok sayıda fikir üretilir. Biz bu fikirlerle oynama tekniğine kısaca BAY FAYT diyoruz. Aslında BAY FAYT kelimelerindeki FAYT ifadesi İngilizce FIGHT kelimesinden (Savaş) hafızamızda kalsın diye evrilmiş bir kelimedir. Yani BAY SAVAŞ anlamına gelmektedir. Bu arada BAY FAYT Mega Hafıza Ltd. Şti’nin tescilli bir markası olduğunu da hatırlatalım.
Peki, BAY FAYT tekniğinin adı nereden geliyor diye sorarsanız, aslında BAY FAYT tekniğinin baş harflerinden oluşturulmuş bir kelimedir. Bunlar:
Birleştir: Bunu diğer hangi ürün veya hizmetle birleştirebiliriz?
Adapte Et: başka bir alandaki hangi fikri değiştirebiliriz veya adapte edebiliriz.?
Yerine Başkasını Koy: Bu ürün veya hizmetin hangi elemanının yerine başka bir şey koyabiliriz?
Farklı Kullan: Ürünümüzü nasıl tamamen farklı bir şekilde veya farklı bir alanda kullanabiliriz?
Azalt/Çoğalt (Büyült/Küçült): Herhangi bir parçayı nasıl büyütebilir veya küçültebiliriz?
Yok Et: Ürün veya hizmetin hangi elemanını yok edebiliriz?
Tekrar Düzenle /Tersine Çevir: Ürün veya hizmeti nasıl yeniden düzenleyebiliriz veya tersine çevirebiliriz?
Şimdi Örnekler…
- İlk çıktıklarında sadece cep telefonu olarak kullanılan ürünlere daha sonra fotoğraf makinesi, MP3 çalar, internet ve tablet özellikleri de eklenmiştir. Bu uygulamanın adı BAY FAYT’ın B harfidir; yani BİRLEŞTİR.
- Tükenmez kalemlerin ucunda yazı yazmayı sağlayan yuvarlak bir top vardır. Kalemin mürekkebi dağılmadan bu top aracılığı ile yazıya dönüşür. Bu teknik koltuk altına sürülen deodorantlarda da vardır. Bu durum uygulamanın ilgisi olmayan başka bir alanda kullanılmasıdır ki, bu da BAY FAYT’ın A harfidir; yani ADAPTE ET.
- Gözlüklerde daha önce kolay kırılan cam mercekler kullanılırken, daha sonra yerine kırılması daha zor olan plastik mercekler kullanılmıştır. Daha sonra bu ürün geliştirilmiş, merceği gözün içine sokmayı başarmışlardır. Kontak Lens” kullanımı ortaya çıkmıştır. BU uygulama ise BAY FAYT’ın Y harfidir; yani YERİNE BAŞKASINI KOY.
- De Beers, sadece endüstriyel alanlarda kullanılan elmas taşları yüzüklerde kullanmayı düşünmüş ve böyle bir uygulama başlatmıştır. Bu fikir tüm dünyada kabul görmüş ve uygulanmıştır. Bu uygulama BAY FAYT’ın F’sidir; yani FARKLI KULLAN.
- Son yıllarda özellikle tatil paketlerinde ve restoranlarda kullanılan “her şey dahil” fikri çok tutan bir uygulamadır. Pazarlama ve satışta kullanılan bu uygulama BAY FAYT’ın A’sıdır; yani AZALT/ÇOĞALT.
- İnternet kullanımıyla birlikte tüm dünyaya aracıları yok ederek kitap satışı başlatan Amazon şirketi olağanüstü büyümüştür. Bu uygulama BAY FAYT’IN Y’sidir; yani YOK ET.
- Geleneksel restoranlarda önce yemek yenir, sonra hesap ödenirdi. Dünyaca ünlü fast fodd zinciri MacDonalds bu uygulamayı tekrar düzenlemiş veya uygulamayı tamamen tersine çevirmiştir. Mac Donalds’ta hesap önce ödenmekte, yemek sonra yenmektedir. Bu uygulama BAY FAYT’ın T’sidir; yani TEKRAR DÜZENLE (TERSİNE ÇEVİR!).
- Ülkemizden bir başka örnek daha verebiliriz. PEGASUS havayolları şirketi rekabet anlamında uçuş maliyetlerinin bir kısmını yok ederek veya azaltarak yolculara daha makul uçak bileti fiyatları sunmuştur. Bu uygulama BAY FAYT’ın hem A’sı; yani AZALT/ÇOĞALT (BÜÜYLT/KÇÜLT) tekniği ve hem de Y’sidir; yani YOK ET.
Görüldüğü gibi BAY FAYT bir çeşit fikir kışkırtma tekniğidir. Kişinin inovatif yetenekelrini kabartır ve kışkırtır. Yaratıcı düşünme kaynaklarını harekete geçirir.
BAY FAYT MANTIĞI
BAY FAYT ismine takılmayın. Aslında o bir yaratıcı düşünme oyuncakları savaşçısı. Oyuncakların da savaşçısı mı olurmuş, demeyin; bu savaş aslında yaratıcı düşünmenizi sağlıyor. “Her şey daha önce mevcut olan bir şeyin üzerinde çeşitli değişiklikler yapılarak elde edilmiştir.” Dikkat ederseniz, BAY FAYT mükemmellik yolculuğudur. Şimdi, BAY FAYT kelimesindeki harfleri yakından tanıyalım:
B= BİRLEŞTİR
Üzerinde çalıştığınız problemdeki iki veya daha fazla parçayı veya faaliyeti birleştirmeyi düşünün. Veya iyileştirmek için bir başka ürün veya hizmeti kendi ürün veya hizmetinizle birleştirerek sunmayı göz önüne alın. Birleştirmeyi kullanarak mevcudu iyileştirmek yerine, yepyeni veya öncekinden farklı bir ürün veya hizmet de düşünebilirsiniz.
BİRLEŞTİR etabı için destekleyici sorular:
- Hangi fikirler veya kısımlar birleştirilebilir?
- Bazı parçaların görevlerini birleştirebilir miyim?
- İki farklı elemanın görevlerini bir elemanda birleştirebilir miyim?
- Sisteme daha başka ne eklenebilir?
- Hangi malzemeler birleştirilebilir?
- Mevcudu geliştirmek için sisteme farklı şeyler ilave edebilir miyim?
A= ADAPTE ET
Probleminizi çözmek için mevcut başka bir fikri kullanmayı veya adapte etmeyi düşünün. Çoğu yeni fikrin başka bir alanda kullanılan bir fikrin başka bir alana adaptasyonundan başka bir şey olmadığını unutmayın.
ADAPTE ET etabı için destekleyici sorular:
- Başka neler buna benziyor?
- Geçmişteki bazı uygulamalar buna benzer ilhamlar veriyor mu?
- Neyi ve kimi taklit edebilirim?
- Başka hangi fikirleri kullanabilirim?
- Hangi süreci buraya adapte edebilirim?
Y= YERİNE BAŞKASINI KOY
Problemin, ürünün veya sürecin bir bölümünü başka bir şeyle değiştirmeyi düşünün veya deneyin. Başka alternatiflere bakmak ve aramak bir çok yeni fikrin ortaya çıkmasını sağlar. Yerleri, süreçleri, metotları, kişileri ve hatta duyguları değiştirmeyi deneyin.
YERİNE KOY etabı için destekleyici sorular:
- Bir bölümünü değiştirebilir miyim?
- Başka yöntemler ve süreçleri kullanabilir miyim?
- Şekilde bir değişiklik yapabilir miyim?
- Renginde, yüzeyinde, sesinde veya kokusunda bir değişiklik yapabilir miyim?
- İsimde değişiklik yaparsam ne olur?
- Bu fikri bir başka yerde kullanabilir miyim?
- Bileşeni değiştirebilir miyim?
F= FARKLI KULLAN
Mevcut fikri nasıl farklı bir alanda kullanabileceğinizi düşünün. Yine başka bir alanda kullanılan bir fikri kendi probleminizin çözümünde nasıl kullanabileceğinizi düşünün. Farklı bir alanda kullanılması sonucu harika sonuçlar alınan çok sayıda fikir vardır.
FARKLI KULLAN etabı için destekleyici sorular:
- Bunu daha farklı nasıl kullanabilirim?
- Bir çocuk olsaydı bunu nasıl kullanırdı?
- Yaşlı bir insan bunu nasıl kullanırdı?
- Engelli bir insan bunu nasıl kullanırdı?
- Üzerinde değişiklikler yapılarak farklı bir alanda nasıl kullanılabilir?
- Yetki ve göre farklı hale getirilebilir mi?
- Aynı cinsten farklı bir elemanı, bir bileşeni veya kimyasalı farklı şekilde kullanabilir miyim?
A= AZALT / ÇOĞALT (BÜYÜLT/KÜÇÜLT)
Fikri daha abartma veya büyültme konusu üzerinde düşünün. Fikir, hizmet veya ürünün kullanım alanını artırmayı veya büyütmeyi düşünün. Belli bir bölümü veya parçayı büyütebilir, artırabilir veya küçültebilirsiniz.
AZALT / ÇOĞALT (BÜYÜLT/KÜÇÜLT) etabı için destekleyici sorular:
- İşin içindeki ne kadar büyütülebilir veya genişletilebilir?
- Neler abartılabilir veya vurgulanabilir?
- Daha yüksek, daha büyük ve daha sağlam ne yapılabilir?
- Frekansı artırabilir miyim?
- Nelerin vurgusu azaltılabilir veya geri plana itilebilir?
- Bazı elemanları küçültebilir miyim?
- Ne çoğaltılabilir veya tekrarlanabilir?
Y= YOK ET
Herhangi bir elemanı, parçayı, bileşeni, kimyasalı veya süreci yok ettiğimizde daha iyi bir sonuç elde edebilir miyiz, diye düşünün. Kendinize “Bazı bölümler basitleştirilebilir mi? İndirgenebilir mi?” gibi çeşitli sorular sorunuz.
YOK ET etabı için destekleyici sorular:
- Problemi, ürünü veya süreci nasıl basitleştirebiliriz?
- Sistemdeki hangi eleman yok edilebilir?
- Fonksiyonu yok edilmeden eleman yok edilebilir mi?
- Sistemde aslında gereksiz olan bir şey var mı?
- Hangi kurallar yok edilebilir?
- Bazı elemanları küçültürsem ne olur?
- Hangi özelliği göz ardı edebiliriz?
- Bazı elamanları parçalayabilir miyim?
T= TEKRAR DÜZENLE (TERSİNE ÇEVİR)
Bu etapta problemin, ürününün, hizmetin veya sürecin tamamını veya bir kısmı farklı bir şekilde yeniden düzenlenebilir mi, veya tam tersi bir düzene çevrilebilir mi, diye düşünün.
TEKRAR DÜZENLE (TERSİNE ÇEVİR) etabı için destekleyici sorular
- Hangi düzenlemeler veya değişiklikler daha iyi olabilir?
- Parçaların yerini veya düzenini değiştirebilir miyiz?
- Kullanılabilecek farklı bir algoritma, akış, kalıp veya düzen olabilir mi?
- Sebep sonuç ilişkisini değiştirebilir miyim?
- Zamanlama veya planlamayı değiştirebilir miyim?
- Negatif ve pozitif şeylerin yerini değiştirebilir miyim?
- Süreci geri çevirsem ne olur?
- Düşündüğümün tam tersini de düşünsem ne olur?
- Süreci tam tersine çevirsem ne olur?
Sonuç: BAY FAYT Tekniği iyi Gelecektir
Ürün veya hizmetinizde başarılı bir inovasyon gerçekleştirmek istiyorsanız, her konuda olduğu gibi, azim gayret sebat ve tutuk içinde olmanız gerekir. Siz de yaratıcı düşünme oyuncakları savaşçısı olmak istiyorsanız www.megainovasyon.com web sitesine girip, oradan ücretsiz yaratıcı düşünme oyuncakları online eğitimine üye olabilirsiniz.
